کمپانی نایک در سال ۱۹۷۹ برای اولین بار از تکنولوژی اِیر (Air) استفاده کرد. آن‌ها لایه‌های هوایی را در قسمت میانی کف کفش‌های خود قرار دادند تا بهترین عملکرد را به همراه بیشترین راحتی ممکن برای دوندگان آن دوران به ارمغان بیاورند.

و این گونه بود که نخستین گام‌ها برای آغاز یک تاریخ برداشته شد. سال 1986 بود که تینکر هَتفیلد برای اولین بار ایرمکس زیرو (Air Max Zero) را طراحی کرد. اما تکنولوژی آن زمان ابزاری برای اجرای طرح از‌ مد‌ افتاده‌ی هتفیلد نداشت. کمی بعد تینکر هتفیلد از مرکز پمپیدو در پاریس، که برای سفر به آنجا رفته بود، دیدن کرد و با الهاماتی که از آنجا گرفت اولین ایرمکس تاریخ یعنی ایرمکس 1 را خلق کرد.  ایرمکس 1 که فروش آن در سال 1987 آغار شد، نه تنها اولین ایرمکس در تاریخ است، بلکه اولین کفش نایکی است که کف ایر دارد. ایرمکس ۱، ایر ترِینر، ایر ساک، ایر روولوشن، و ایر سافاری نیز در همان سال به فروش رسیدند.

در این بخش با مهم‌ترین مدل‌های ابداع ایرمکس آشنا می‌ شوید که تاریخ کفش‌ های کتانی را به کلی تغییر دادند و از دیروز تا امروز به نقطه‌ی عطفی برای دنیای کفش بدل شدند. خاص بودن کتانی‌های ایرمکس به دلیل طراحی‌های اولیه و خارق‌ العاده‌‌ی تینکر هتفیلد است. ایرمکس 1 یکی از مهم‌ترین کفش‌های کتانی دنیا است و رمز و راز و افسانه‌ی خط تولید ایرمکس اینگونه آغاز می‌شود: نایکی ایرمکس 1 که تینکر هتفیلد طراحی‌ اش کرده بود، اولین کفش ورزشی بود که در کف آن از هوای مرئی استفاده شده بود. هتفیلد از مرکز ژرژ پمپیدو در پاریس الهام گرفت تا کفشی ورزشی طراحی کند که فناوری اِیر در ظاهرش مشخص باشد.

نایکی مدل موفق خود را که مانند ایرمکس 1 اما (طبیعتاً) سبک‌تر بود، با فوم EVA جایگزین کرد تا احساس کاملاً تازه‌ای را خلق کند. برای ایرمکس 90، یعنی جانشین ایرمکس 1 در سال 1990، تینکر هتفیلد خواستار ظاهری با ابهت‌تر با بخش بزرگ‌تری مختص به ایر بود. این کفش ورزشی با الهام از خودروهای اسپرت ایتالیایی، به یکی از ماندگار‌ترین طرح‌های هتفیلد تبدیل شده است. ایرمکس 90 که هنوز هم یکی از محبوب‌ترین کفش‌های کتانی در میان کلکسیونرها است، هنوز هم مرز‌های راحتی بی‌مانند را جابه‌جا می‌کند.

در سال ۱۹۹۵ سرخیو لوزانو ایده‌های بسیار خوبی داشت. لوزانو با الهام از آناتومی انسان در طراحی ایرمکس 95، لایه‌ی میانی را بر اساس ستون فقرات بدن انسان، پانل‌هایی را که از پاشنه تا نوک پا امتداد می‌ یافتند با الهام از رشته‌ های عضلانی، بندها را بر اساس دنده‌ها و بافت بیرونی را با الهام از چرم طراحی کرد و بخش ایر برای اولین بار در قسمت جلویی پا استفاده شد. این طراحی خارق‌العاده سرخیو لوزانو تأثیر زیادی بر فرهنگ آمریکایی هیپ‌هاپ در اروپا، استرالیا و ژاپن گذاشت. تا جایی که ایرمکس 95 دیگر در ژاپن موجود نیست. وضعیت به گونه‌ای است که محصول وارد بازار فروش مجدد می‌شود و باز هم مردم علاقه‌ی زیادی به این کفش‌های مستعمل نشان می‌دهند. اما ماجرا به اینجا ختم نمی‌شود؛ در کشور آرامی مثل ژاپن مردم برای این کفش از یکدیگر دزدی می‌کنند (ایرمکس دزدی).

کتونی نایک 2023

در آمریکا، این کفش تاثیر زیادی بر دنیای هیپ‌هاپ دارد. رپرهای معروف، هم در زندگی عادی‌ شان و هم در موزیک‌ویدیو‌های خود، کفش‌های ایرمکس ۹۵ به پا می‌کنند و حتی در متن ترانه‌هایشان هم از اسم این کفش استفاده می‌کنند. ایر مکس، چه در دوران خود و چه حالا، بین رپرها و ورزشکاران طرفداران زیادی داشته و دارد (از جمله گوچی مان، دنی براون، تو چینز، بیگ بوی، امینم، دِ گِیم، باستا رایمز، دی‌جی خالد، نلِی، تی‌ آی، تی پِین، وِیل، اسپایک لی، لبرون جیمز، کوین دورانت، فلوید مِی‌وِدر، جونیور و جِی‌آر اسمیت) ایرمکس ۹۵ در زمینه‌های هنری زندگی هم وارد شده است. اگر کشوری باشد که شایستگیِ داشتن یک فضای اختصاصی برای نایکی ایرمکس 95 را داشته باشد، فکر می‌کنم آن کشور ژاپن است. لوزانو در استودیو ۹۵ که در توکیو افتتاح شد، این لطف را به بهترین شکل ممکن جبران کرد؛ در سال ۲۰۱۵ محصولات در جعبه‌های شیشه‌ای و با شعار «یک عالمه ایرمکس» به نمایش گذاشته شدند.

کریستین تریزر هنگام طراحی ایرمکس ۹۷ از طبیعت الهام گرفت. تریزر با الهام از موج‌هایی که از افتادن قطره‌ی آب رو سطح دریاچه ایجاد می‌شود، یک بخش ایر را به طور کامل در طراحی کفش ایرمکس ۹۷ به کار برد؛ به خاطر همین ویژگی، او این کفش را برای دویدن طراحی کرد، در حالیکه این ویژگی در هر کفشی لازم بود. به علاوه، می‌توان گفت که قطارهای سریع‌السیر ژاپنی (قطارهای شینکاسِن) نیز او را تحت تأٍیر قرار داده بودند.

نفوذ ایرمکس تا اواسط دهه‌ی ۹۰ میلادی به تدریج در اروپا افزایش یافت و به شدت پرطرفدار شد چرا که فرهنگ موسیقی «گَبِر» (روتردام هاردکور) شکل گرفته بود و کفش نایکی یکی از مهم‌ترین بخش‌های مد این خرده‌فرهنگ بود. به همین دلیل، ایر مکس در شکل‌گیری فرهنگ کتانی در اروپا نقش پررنگی داشت.  آثار این بازتاب در کشور خودمان هم دیده شده است. تا آنجا که در تعطیلات اقوام و آشنایان اروپایی در ترکیه، ایرمکس را پای جوانان و بچه‌ها می‌بینیم و به یاد می‌آوریم (مطمئنم خیلی از شما با آن ماجراهای زیادی داشته‌اید). ایر مکس در فرهنگ هیپ‌هاپ آلمان هم جایگاه ویژه‌ای دارد. از سال ۲۰۱۴، بیست‌و‌ششم مارس هر سال را به مناسبت روز ایرمکس جشن می‌گیرند. و طی این مدت، نایکی هر سال در روز ایرمکس یک مدل جدید از کفش ایرمکس را تولید کرده است. امسال مدل ایرمکس ۲۰۹۰ را معرفی کردند.

اما تنها ایرمکس ۹۸ است که حال و هوای مد دهه‌ی ۹۰ را دارد. طراحی بی‌نظیر، رنگ‌های پرمایه و متضاد، محصولات ‌معروف ۱۹۹۸ را به چشم‌گیرترین مدل‌های نایکی تبدیل می‌کند.

رونمایی بزرگ دهه‌ی ۲۰۰۰، پس از جنبه‌های زیبایی‌شناختی شلخته‌ی اواخر دهه‌ی ۹۰، باعث یک تنوع مثبت شد. تک‌رنگ، صاف و خوش‌فرم؛ ایرمکس ۲۰۰۳ نوید ویژگی شیک‌تری را می‌داد (ایده‌اش با سرخیو لوزانو بود، طراح ایر مکس ۹۵ معروف). ایرمکس بازمی‌گردد.

این آینده‌ی اصلاح‌شده، که مدل ایرمکس ۲۰۰۳ نایکی مهر تأییدی روی آن بود، بالاخره پس از ۱۴ سال، با راه‌اندازی سری فلاینیت واپرمکس (Flyknit Vapormax) فرا رسید. در واپرمکس که طراحی کتی گومز است، بخش ایر برای نخستین بار به تنهایی در کف کفش به کار برده شده است. واپرمکس که با رویی فلاینیت ترکیب شده است، راحتی بی‌نظیری را هدیه می‌دهد.

در سال ۲۰۱۸ نایکی به سراغ طراحی‌های اوایل دهه‌ی ۹۰ رفت تا الهام‌بخش ایده‌های پیشرو باشد؛ ایده‌هایی که دنباله‌روی علاقه‌ی روزافزون به کتانی‌های روزمره باشند. نتیجه‌اش یک کتانی شد که گذشته و آینده را به هم متصل و توجه نسل زِد را به خود جلب می‌کند.

ظاهر فضایی دنباله‌ی ۲۷۰ با ایر مکس ۷۲۰ و یک بخش حجیم برای ایر (بزرگ‌ترین کیسه‌ی هوای دوره‌ی ایر مکس) ترکیب شده تا یکی از جالب توجه‌ترین کتانی‌های قرن ۲۱ را خلق کند.